Devlette Filmlik vurgun

Sayıştay’ın Kamu İktisadi Teşebbüsleri’ne (KİT) ilişkin denetim raporları Saray rejiminin birer çiftliğe dönüştürdüğü kamu kurumlarındaki usülsüzlük, yağma ve kötü yönetim örnekleriyle dolu.

Bankalardan Varlık Fonu bünyesindeki şirketlere büyük köklü kurumlar liyakatsizlik, kötü yönetim ve kayırmalar nedeniyle çökmenin eşiğinde.

Hemen her kurum büyük borç batağına sürüklenirken zararlar yüz milyarlarca liraya ulaşmış durumda.

Sayıştay denetçilerinin tespitlerinde çarpıcı detaylar yer alıyor.
 

Ziraat GSYO’ya bağlı Central Oto Kiralama şirketi, 2019 ve 2020 yıllarında kamu bankalarından yüksek tutarlı kredi kullanarak aldığı araçların tamamı için dönemin Yönetim Kurulu Başkanı Murat Özkaya’nın sahibi olduğu firmayı tercih etti.

İdarenin, yönetim kurulu başkanının şirketine yüksek tutarlarda avans vererek 2019 ve 2020 yıllarında çok sayıda araç aldığı belirlendi.

Central Oto Kiralama’nın bankalardan aldığı toplam 400 milyon TL’lik kredi, Şubat 2021’de görevinden istifa eden Yönetim Kurulu Başkanı Murat Özkaya’nın şirketine verildi.

2019 yılında da şirkete 650 milyon TL araç alım avansı verildiği, bunun karşılığında ise alınan araçların toplam bedelinin yalnızca 144 milyon 365 bin TL olduğu öğrenildi.

BİR CEPTEN DİĞER CEBE

2020 yılında ise vurgun daha da büyüdü. Central Oto Kiralama Yönetim Kurulu Kararı ile bankalardan alınan 1,9 milyar TL’lik kredinin tamamı, 15 parça halinde Murat Özkaya’nın şirketine aktarıldı.

Özkaya’nın yönetiminde yer aldığı kuruma, sahibi olduğu ticari işletmeden satın aldığı araçların büyük bölümünün ise şartnamede belirtilen koşulları karşılamadığı anlaşıldı.

Sayıştay denetçileri, Central Oto’nun, Özkaya’nın şirketinden satın aldığı araçların 779’unu aynı gün sattığını da fark etti. Satılan araçların bir bölümünün, Özkaya’nın Metal Oto isimli şirketi ile yoğun ticari ilişkisi olan başka bir şirkete satıldığı anlaşıldı.

ZARAR 79,8 MİLYON TL

Sayıştay’ın şirketin 5 Mayıs 2022 tarihinde yönetim kurulunda kabul edilen 2021 yılı bilançosunun 79 milyon 847 bin TL’lik dönem zararı ile kapandığı bildirildi.

ŞİRKETLERE YARADI

Elektrik dağıtım işinin 2013 yılında, “Kalite, rekabet ve ucuzluk getireceği” iddiasıyla 21 bölgeye bölünerek özelleştirilmesinin kamuya getirdiği ağır yük, Sayıştay’ın KİT’lere yönelik mali denetimleri ile ortaya konuldu.

AKP’nin 21 bölgeye ayırarak özelleştirdiği elektrik dağıtım şirketleriyle ilgili mali denetimler, “Peşkeş, rant, hortum” iddialarını doğruladı.

Elektrik dağıtım şirketlerinin 2014-2020 yılları arasında mülkiyeti TEDAŞ’a ait trafolardan toplam 223 milyon 642 bin TL reklam ve kira geliri elde ettiği, TEDAŞ’a ise kuruş vermediği tespit edildi.

Elektrik dağıtım işinin özelleştirilmesinden önce oluşan ve TEDAŞ’a kalan alacakların tamamının tahsil edilemediği de anlaşıldı.

Tahsil edilemeyen borçların dağılımı ise şöyle sıralandı:

•Resmi dairelerden 2,6 milyon TL
•Tarımsal sulamadan 2,8 milyon TL
•Belediyelere ait 209,2 milyon TL
•Abonelerden 561,8 milyon TL.

KAYMAĞINI YEDİLER

Denetimlerle genel aydınlatma konusunda TEDAŞ tarafından yapılan denetimlerde oluşan giderleri de şirketin karşılamayı sürdürdüğü açığa çıkarıldı.

Özelleştirme sırasında, aralarında Cengiz, Kolin ve Limak’ın da yer aldığı şirketlerin özelleştirme sırasında kasada bulunan milyonlarca liraya el koyması da yine Sayıştay raporlarında yer aldı.

Sayıştay, sorunun 13 yıldır çözülemediğinin altını çizerek, şirketlerde kalan tutarlara yönelik şu tabloyu paylaştı:

•Çamlıbel EDAŞ (Cengiz, Kolin):
4 milyon 564 bin TL

•Uludağ EDAŞ (LİMAK):
12 milyon 861 bin TL

•Yeşilırmak EDAŞ (Çalık):
5 milyon 477 bin TL

•Fırat EDAŞ (AKSA):
3 milyon 272 bin TL

***

BORCUNU ÖDEMEYENE ÖDÜL

Vakıfbank 2003 yılından bu yana kredi ilişkisi olan tüp, LPG ve basın yayım alanlarında faaliyet gösteren müşterisinin ödemediği kredileri yeniden yapılandırdı.

Raporda yer alan bilgilere göre, banka ile firma arasında 2003 yılından bu yana sürdürülmekte olan kredi ilişkisinde firmanın faaliyetlerinde yaşanan aksamalar nedeniyle kredi geri ödemelerinde sorunlar yaşandığı bildirildi.

Bu aksamaların İkinci Grup-Yakın İzlemedeki Krediler sınıflandırılmasındaki aksama sürelerini aştığı ancak kredilerin yine de bu sınıfta takip edilmeye devam edildiği vurgulandı. Firmanın mali yapısında bozulma oluşması sonucunda kredi geri dönüşünün riskli hale geldiğinin de altı çizildi.

2020 yılında iki yönetim kurulu kararı ile tüm risklere karşın kredi tahsisi ve kullandırmaların devam ettiği bildirildi. İncelemenin yapıldığı 4 Mart 2021 tarihinde, şirketin yedi TL cinsinden işletme ihtiyaç kredisinin yanında dördü yabancı para ve biri TL cinsinden olmak üzere 1.7 milyar nakdi, 215 milyon TL gayrinakdi kredisinin olduğu belirlendi.

ÖDEME YAPMADI

Grup firmalarının kredilerine ilişkin son yönetim kurulu kararının 30 Aralık 2021 günü alındığı bildirilerek şunlar kaydedildi:

“Bankanın uygun göreceği tarihte, dilimler halinde veya tek seferde, tüm YP (yabancı para) kredilerin TL'ye dönülmesi, birikmiş faiz alacağı eklenerek kapatma tutarı üzerinden tüm nakdi riskin, 18 ay anapara + faiz ödemesiz dönemli, sonraki dönemlerde nakit akışının elverdiği ölçüde anapara + faiz ödemeli dönem olmak üzere 11 yıl vadeli yapılandırılması, Ödemesiz dönem faizinin ve gerekmesi halinde sonraki yıllara ilişkin faizin ödenmeyen kısmının anaparaya eklenerek kapitalize edilebilmesi, yapılandırma faiz oranının yüzde 10 olması, hususlarına karar verilmiştir.”

Raporda, ortaklar adına icra ve protestolu senet kayıtları, temerrüt kayıtlarının bulunduğu, banka kaynaklı kredilerin tamamında yüksek tutarlı güncel aksama kayıtlarının mevcut olduğu, son bir yıl içerisinde kredi risklerine karşılık herhangi bir tahsilat yapılamadığı, Finansal Yeniden Yapılandırma sürecinin tamamlanamadığı ve inceleme tarihi 7 Nisan 2022 itibarıyla kredi anapara ve faiz ödemelerinde 646 güne kadar gecikmelerin olduğu yer aldı.

Bilanço büyüklüğü 8 milyar inen grubun özkaynak açığının devam ettiği ve 2020 yılında 3,4 milyar TL`ye çıktığı belirtildi. Grubun 2022 yılı ikinci döneminde finansal kuruluşlara olan toplam borcunun 13.4 milyar TL’ye, banka riskinin de 2.9 milyar TL’ye çıktığı bildirildi.